Jangkitan human immunodeficiency virus (HIV) telah menjadi wabak di kebanyakan negara, termasuk Malaysia. Pada mulanya, jangkitan HIV dikenal pasti terutamanya dalam kalangan orang yang menyuntik dadah (PWID). Walau bagaimanapun, demografi jangkitan telah berubah daripada kebanyakan PWID kepada orang ramai yang melakukan aktiviti seksual tanpa perlindungan.
Menurut Laporan Kemajuan Negara 2019 – Malaysia [1], menjelang akhir tahun 2018, sebanyak 3,293 kes HIV baru dilaporkan, dengan kadar pemberitahuan 10 setiap 100,000 (Rajah 1). Di Malaysia, terdapat 75,040 orang yang hidup dengan HIV (PLHIV). Kira-kira 90% daripada PLHIV ini dijangkiti HIV melalui penularan seksual! Daripada jumlah ini, 14% (12,185) tidak mengetahui status HIV mereka.
Melihat senario di atas, bagaimanakah kita yakin bahawa kita bebas HIV? Atau adakah anda PERNAH ada ketika apabila anda resah dan ragu-ragu mengenai pendedahan yang berpotensi berisiko/tidak sengaja? Bagaimana anda tahu jika anda dijangkiti HIV? Apa yang perlu dilakukan seterusnya jika anda diuji positif HIV?
Kami di sini untuk membantu anda dalam keraguan anda! Soalan Lazim di bawah akan memberikan anda penyelesaian sehenti kepada semua soalan anda:
HIV (Human Immunodeficiency Virus) adalah virus yang mensasarkan sel-sel dalam sistem imun badan. Jika HIV tidak dirawat, ia membawa kepada AIDS (acquired immunodeficiency syndrome) iaitu keadaan kegagalan sistem imun yang progresif yang membawa kepada peningkatan risiko dijangkiti oleh patogen dan kanser.
Apa yang anda lakukan, bukan siapa anda, yang meningkatkan peluang anda untuk dijangkiti HIV. Kebanyakan HIV disebarkan melalui aktiviti seksual tanpa perlindungan, perkongsian jarum, picagari, atau peranti suntikan dadah yang lain. Di Malaysia, HIV terutamanya ditularkan melalui hubungan seksual (90%), diikuti oleh orang yang menggunakan dadah melalui suntikan [1].
Berikut adalah beberapa cara untuk laluan penularan HIV:
Laluan | Risiko |
Perhubungan dubur | Kedua-dua pasangan adalah berisiko. Pasangan reseptif mempunyai risiko yang lebih tinggi daripada pasangan insertif kerana lapisan rektum yang nipis dan oleh itu, ia mungkin membenarkan HIV masuk ke dalam badan semasa perhubungan dubur. |
Perhubungan faraj | Kebanyakan wanita mendapat jangkitan HIV daripada seks faraj. HIV boleh masuk ke dalam badan melalui selaput lendir yang melapisi faraj dan serviks. |
Perhubungan mulut | Sedikit atau tiada risiko, namun risiko akan meningkat jika terdapat kehadiran ulser mulut, gusi berdarah atau sakit alat kelamin. |
Mencium mulut yang dalam dan terbuka | Sangat jarang berlaku, tetapi penularan boleh berlaku jika pasangan mengalami sakit mulut atau gusi berdarah. HIV tidak berjangkit melalui air liur. |
Berkongsi jarum, picagari dan peranti suntikan ubat lain | BERISIKO TINGGI!! Berkongsi jarum atau peranti suntikan ubat lain mungkin mengandungi darah yang dijangkiti HIV, dan HIV boleh disebarkan melalui darah ini antara satu sama lain. |
Transmisi ibu kepada anak | Penularan biasa kanak-kanak mendapat jangkitan HIV. HIV boleh berjangkit kepada bayinya semasa mengandung, kelahiran, dan penyusuan. |
Penularan HIV secara pekerjaan | Kecederaan waktu bekerja yang disebabkan oleh jarum tercemar atau objek tajam. |
Makanan yang telah dikunyah | Penularan daripada penjaga yang dijangkiti HIV kepada bayi apabila penjaga menyuapkan makanan yang telah dikunyah kepada bayi. |
Pelbagai penyelesaian digunakan untuk mencegah penularan HIV. Amalkan hubungan seks selamat dengan menggunakan kondom, elakkan berkongsi jarum / picagari dengan orang lain, atau mengambil ubat pencegahan HIV seperti Pre-exposure prophylaxis (PrEP) dan Post-exposure prophylaxis (PEP) apabila anda berisiko tinggi untuk mendapat jangkitan HIV.
Ia juga penting untuk ketahui status HIV anda apabila disyaki terdedah. Jika anda didiagnosis dengan jangkitan HIV, ambil langkah pencegahan untuk mencegah penularan HIV kepada pasangan anda, anak-anak dan orang lain. Dengan penciptaan semasa dalam bidang perubatan, jangkitan HIV boleh diatasi melalui terapi antiretroviral (ART). ART disyorkan untuk sesiapa yang didiagnosis dengan HIV dan rawatan harus dimulakan segera.
Anda tidak boleh mendiagnosis jangkitan HIV berdasarkan gejala-gejala yang dihidapi.
Sesetengah orang mengalami gejala seperti selesema dan ada yang mungkin tidak berasa sakit. Orang yang mengalami gejala dalam masa 2 hingga 4 minggu selepas pendedahan, gejala ini mungkin berlarutan selama beberapa hari atau beberapa minggu. Gejala-gejala yang mungkin dihidapi adalah termasuk:
Anda hanya boleh ketahui status HIV anda dengan mendapatkan ujian HIV.
Warganegara Malaysia boleh mendapatkan ujian/saringan HIV di hospital kerajaan, klinik kesihatan / “Klinik Kesihatan” tanpa sebarang bayaran [4]. Perkhidmatan yang disediakan termasuklah pendidikan kesihatan, kaunseling, sokongan psikososial, dan rawatan.
Ya. Anda boleh membeli peranti ujian kendiri HIV (tiada tusukan jari diperlukan) atau menjalani ujian HIV tanpa nama dari klinik yang berikut:
Adalah disyorkan untuk seseorang menjalani ujian HIV sekurang-kurangnya sekali setahun. Jika anda seorang yang aktif secara seksual, disyorkan untuk menjalani ujian HIV selama enam bulan sekali. HIV mempunyai tempoh tetingkap yang panjang antara 3 minggu hingga 6 bulan di mana virus itu mungkin kekal menjadi virus tidak dapat dikesan oleh ujian semasa yang tersedia.
Dapatkan maklumat yang tepat tentang HIV. Ini boleh dilakukan melalui kaunseling dengan doktor bertauliah di:
Pada masa ini tiada ubat untuk jangkitan HIV. TETAPI dengan rawatan dan penjagaan yang betul, anda boleh berharap untuk hidup lama dan sihat sama seperti orang yang tidak menghidapi HIV.
Pesakit positif HIV dirawat dengan dua kumpulan ubat.
Satu kumpulan ubat digunakan untuk melambatkan atau mengurangkan penyebaran virus di dalam badan. Ini dipanggil rawatan antiretroviral (ART).
Kumpulan ubat lain digunakan untuk melawan penyakit yang disebabkan oleh sistem imun yang lemah. Ini dipanggil ubat untuk menyembuhkan atau mencegah jangkitan oportunistik.
Pesakit positif HIV yang memulakan rawatan HIV tepat pada masanya kemungkinan besar tidak perlu menggunakan kumpulan kedua ubat kerana HIV dihalang sebelum sistem imun rosak. Oleh itu, jangkitan oportunistik yang lain mungkin boleh dielakkan [4].
